تالاب میانکاله در جنوب دریای خزر و کامل ترین نمونه شاخص در کشور ایران می باشد که خود می تواند از بعد آموزشی و تحقیقات جغرافیائی و ژئومرفولوژی یکی از جذاب ترین تالاب های دنیا محسوب گردد. در این تحقیق منابع آلاینده اطراف تالاب مورد ارزیابی قرار گرفته اند.


 



تالاب میانکاله در جنوب دریای خزر و کامل ترین نمونه شاخص در کشور ایران می باشد که خود می تواند از بعد آموزشی و تحقیقات جغرافیائی و ژئومرفولوژی یکی از جذاب ترین تالاب های دنیا محسوب گردد. در این تحقیق منابع آلاینده اطراف تالاب مورد ارزیابی قرار گرفته اند. در واقع، پس از جمع آوری داده های مورد نیاز برای ارزیابی ریسک آلودگی ناشی از منابع آلاینده مانند: صنایع کشاورزی و فعالیت های وابسته، تأسیسات شهری و روستائی در اطراف تالاب و وارد کردن آنها به سامانه اطلاعات جغرافیائی (GIS)، بانک اطلاعات این منابع ایجاد گردید. سپس پرسشنامه های اطلاعاتی از منابع به تفکیک نوع و شرایط فعالیت آنها تهیه و با استفاده از پرسشنامه های اطلاعاتی از منابع به تفکیک نوع و شرایط فعالیت آنها تهیه و با استفاده از پرسشنامه های منابع آلاینده اطراف تالاب، مدل سامانه جامع درجه بندی خطرآفرینی منابع آلاینده ”URSM“ طرح ریزی گردید. معیارهای زیست محیطی هر منبع تفکیک و در مدل درجه بندی خطرآفرینی با استفاده از روش منطق فازی، ارزش گذاری برای معیارهای زیست محیطی صورت گرفته است. داده های حاصل از آنالیز درجه بندی در محیط Excel و با تعمیم درجه خطرآفرینی هریک از منابع آلاینده به سح پلی گونهای تحت پوشش تالاب میانکاله در محیط نرم افزار Arc View و در نهایت انجام تحلیل های لازم پهنه بندی حساسیت آسیب پذیری منابع آلاینده انجام پذیرفت. با استفاده از اطلاعات به دست آمده نقشه های آسیب پذیری زیست محیطی تالاب میانکاله در مقابل منابع آلودگی های زیست محیطی تهیه شده است. بررسی نقشه های حاصله نشان می دهد که با توجه به پراکندگی واحدهای صنعتی، شدت آسیب پذیری در مناطق مرکزی، شمال شرق، غرب تالاب بیشتر از سایر مناطق دیگر است. هم چنین پساب های صنعتی باعث آلودگی شدید منابع آب های زیرزمینی و سطحی گشته و دیگر عوامل محدودکننده در حوزه مورد مطالعه، خطر پیش روی آب دریا و تالاب به درون اراضی ساحلی می باشد. تداخل آب شور دریا در سفره های آب شیرین و شور شدن آب چاه ها از دیگر پیامدهای سوء زیست محیطی می باشد.
● بیان مسئله
تالاب میانکاله در استان مازندران در ۱۲ کیلومتری شمال شهرستان بهشهر با ارتفاع ۱۵ تا ۲۸ متر پائین تر از سطح دریای آزاد و در منتهی الیه جنوب شرقی دریای خزر واقع شده است. قرار گرفتن تالاب میانکاله در حاشیه جنوبی دریای خزر و نقش مؤثر ارتباط هیدرولوژیکی دریای خزر با تالاب از طریق کانال های ارتباطی، پراکنش و راهیابی آلودگی های موجود در دریا به درون محیط تالاب، گسترش فعالیت های نفتی و فعالیت های بندری در نواحی بخش غربی و شمال غربی تالاب میانکاله، احداث تأسیسات مانند: پالایشگاه نفت، بندر ویژه اقتصادی امیرآباد، احداث راه آهن امیرآباد بدون در نظر گرفتن ارزیابی زیست محیطی، زمینه آشفتگی و آلودگی در منابع آب و خاک تالاب فراهم می گردد. شناخت مشکلات زیست محیطی و فعالیت های صنعتی منطقه راهی برای جلوگیری از به هم خوردن تعادل اکولوژیک و حفاظت از تالاب و تأمین سلامت محیط زیست تالاب در سطح منطقه ای، ملی و بین المللی است. حفظ و احیاء تالاب بین المللی میانکاله نیازمند یک برنامه ریزی و مدیریت صحیح بوده و تهیه و تدوین این پژوهش جهت ساماندهی صنایع اطراف تالاب، کاهش آلودگی آنها و تعیین درجه حساسیت زیست محیطی تالاب، امری ضروری می باشد.
● روش کار
از آن جائی که در این پژوهش شناسائی منابع آلاینده و تعیین درجه خطرآفرینی هر یک از آنها از مهم ترین اقدامات اساسی این طرح می باشد. بنابراین مجموع اطلاعات مورد نیاز مرتبط با منابع آلاینده پیرامون تالاب میانکاله است که این اطلاعات شامل فعالیت های صنعتی، کشاورزی، زباله و فاضلاب است. بنابراین هر یک از منابع آلاینده واجد معیارهای زیست محیطی خاص خود می باشد. برای مثال جهت آنالیز منابع آلاینده وابسته به فعالیت های صنعتی اهمیت معیارها شامل بزرگی صناعی از نظر میزان تولید، نوع مواد اولیه، تعداد پرسنل، تعدا شیفت کاری، حجم پساب تولیدی و نوع آلاینده های ناشی از آنها می باشد. این داده های مورد نیاز، از سازمان های متولی امور مرتبط به منابع آلاینده، مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها تهیه شد. مجموعه اطلاعات به دست آمده، در محیط رایانه پردازش می شود. پردازش داده ها شامل آماده سازی داده ها در محیط رایانه ای برای تفسیر، تجزیه و تحلیل، به هنگام سازی آنها می باشد. در پردازش داده ها، داده ها به صورت جداول طبقه بندی می شوند. سپس اقدام به رسم نمودار می گردد.
● ایجاد سامانه اطلاعات جغرافیائی منابع آلاینده
با بررسی در مورد نرم افزارهای مختلف موجود در زمینه GIS، نرم افزار Arc View برای این کار مناسب تشخیص داده شد که در نهایت ۷ لایه نقشه شامل:
۱) لایه کشاورزی
۲) لایه صنایع غذائی
۳) لایه صنایع شیمیائی
۴) لایه صنایع کانی غیرفلزی و فلزی
۵) لایه آلودگی هیدروکربوره
۶) لایه شهرهای اطراف تالاب
۷) لایه روستاهای اطراف تالاب می باشد.
بر روی هرکدام از این لایه ها موقعیت منابع آلاینده، به صورت سطح مشخص شد. هر عارضه ایجاد شده در بانک اطلاعات مربوط به آن لایه اطلاعاتی داده های مربوط با ایجاد فیلدها برای رکوردهای تشخیص داده شد. این کار برای تمامی منابع آلاینده مطرح در این تحقیق انجام شد. در واقع بانک اطلاعات منابع آلاینده زیست محیطی تالاب میانکاله ایجاد شد. در این مرحله از کار، پس از پیاده کردن مدل سامانه جامع در درجه بندی منابع آلاینده روی محیط بانک اطلاعات GIS منابع آلاینده تالاب میانکاله فراهم گردید. با پیاده کردن این مدل سامانه جامع درجه بندی، منابع آلاینده با هم مقایسه شدند. برای مقایسه درجه منابع آلاینده، از تئوری منطقه فازی استفاده گردید. پس از پیاده کردن مدل روی بانک اطلاعات جغرافیائی که با محاسبه اعداد مربوط به درجه خطرآفرینی منابع مختلف آلاینده و تبادل اطلاعات بین نرم افزار سامانه اطلاعات جغرافیائی Arc View با نرم افزار محاسباتی Ms Excel انجام گرفت عملاً همه منابع آلاینده با هم مقایسه شدند. در نقشه های نهائی در محیط GIS، به خوبی مشخص شد که در کدام ناحیه از اطراف تالاب به طور مثال صنایع غذائی به عنوان منبع با پتانسیل آلودگی بالا و در کدام منطقه آلودگی هیدروکربوره از آلایندگی بالا برخوردار است.
● انطباق نتایج مدل درجه بندی با سامانه اطلاعات جغرافیائی و تهیه نقشه آسیب پذیری منطقه مورد مطالعه
پس از تعیین میزان خطرآفرینی هریک از منابع آلاینده و انجام محاسبات لازم، مدل درجه بندی خطرآفرینی هریک از منابع آلاینده بر روی سامانه اطلاعات جغرافیائی اعمال شد. اطلاعات به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در نرم افزار GIS، نقشه های آسیب پذیری منطقه مورد مطالعه تهیه شد. با انجام پردازش های لازم در محیط GIS نتایج ارزیابی ریسک تالاب میانکاله به دست آمد.
● نتایج پژوهش
ـ با توجه به پراکندگی واحدهای صنعتی، بخش مرکزی، شمال شرق، غرب و شرق تالاب، شدت آسیب پذیری بیشتری متوجه این مناطق می باشد و در این مناطق آسیب پذیری زیست محیطی بیشتر است.
ـ با توجه به قرارگیری مخازن نفت و انجام فعالیت های هیدروکربوره، شدت آسیب پذیری زیست محیطی بیشتر متوجه شمال شرقی تالاب میانکاله می باشد.
ـ با توجه به قرارگیری شهرهای اطراف تالاب، شدت آسیب پذیری زیست محیطی بیشتر متوجه بخش شرقی، مرکزی و شمال غربی تالاب میانکاله است.
ـ با توجه به پراکنش صنایع شیمیائی اطراف تالاب شدت آسیب پذیری در مناطق شرق و مرکز بیشتر می باشد.
ـ با توجه به پراکندگی صنایع غذائی در اطراف تالاب میانکاله، در مناطق شرق، مرکز و شمال غرب شدت آسیب پذیری زیست محیطی در مناطق شرق، مرکز و شمال غرب تالاب بیشتر است.
ـ در مورد صنایع فلزی و غیرفلزی، شدت آسیب پذیری زیست محیطی در مناطق شرقی بیشتر است.
ـ سکونت گاه ها و مراکز جمعیتی روستائی، محیط طبیعی منطقه را دستخوش تغییر کرده است که علاوه بر معضلات خاص خود سبب آلودگی فیزیکی، فیزیکو شیمیائی و شیمیائی تالاب و رودخانه های منتهی به تالاب می گردد.

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: